10 października - tajwańskie święto narodowe

10 października to święto narodowe na Tajwanie. Upamiętnia ono wybuch rewolucji Xinhai z 1911 roku, która obaliła cesarską dynastię Qing i dała początek Republice Chińskiej. Proklamacja Republiki w 1912 roku stanowi również początek tajwańskiego kalendarza, dlatego na Tajwanie jest teraz rok 112. Jakie wydarzenia dały początek rewolucji i jak wygląda święto w dzisiejszych czasach?

Sto lat upokorzeń

XIX wiek rozpoczął w Chinach tak zwane sto lat upokorzeń. Nazywany tak przez Chińczyków okres rozpoczął się po I wojnie opiumowej (1839-1842), a zakończył się, a jakże, proklamowaniem Chińskiej Republiki Ludowej w 1949 roku. Kontakty z europejskimi mocarstwami obnażyły słabość rządów dynastii Qing. Kolonizatorzy wymusili na cesarstwie podpisanie niesprawiedliwych traktatów handlowych, legalizację opium czy przyznanie obcokrajowcom specjalnych przywilejów. Ponadto Chiny poniosły także straty terytorialne. Hongkong trafił w ręce Brytyjczyków, a Makau stało się domeną Portugalczyków. Tereny zyskali także Niemcy, którzy przejęli kontrolę nad miastem Qingdao. Jednak najbardziej bolesny był traktat z Shimonoseki (1895), który zakończył pierwszą wojnę chińsko-japońską. Chiny musiały zrzec się praw do między innymi Korei, Tajwanu czy półwyspu Liaotung (półwysep w wyniku sprzeciwu państw europejskich chwilowo pozostał w rękach Qingów), które trafiły w ręce Japończyków. Imperium Rosyjskie także skorzystało ze słabości sąsiada. W ręce cara trafiły Mandżuria oraz wspominany półwysep Liaotung.

Ruchy reformatorskie

Fatalna kondycja państwa zaowocowała powstaniem licznych ruchów reformatorskich. Jednym z reformatorów był Kang Youwei (康有為), który w 1898 roku wystosował apel do młodego cesarza Guangxu(光緒). Cesarz oczarowany wizją nowoczesnego państwa wywrócił rząd do góry nogami. Odsunął od władzy starych mandżurskich mandarynów i zastąpił ich młodymi reformatorami. W ten sposób rozpoczęło się sto dni reform. To nie spodobało się środowisku konserwatywnemu. Trochę ponad 3 miesiące później cesarz został umieszczony w areszcie przez wdowę po cesarzu Xianfengu (咸豐) – Cixi (慈禧). Objęła ona także faktyczną władzę w państwie.

To spowodowało, że wszyscy reformatorzy odwrócili się od cesarskiego dworu i zaczęli spiskować przeciw niemu. Nawet wprowadzone po powstaniu bokserów (1905) reformy takie jak modernizacja armii czy reforma edukacji nie zadowoliły ugrupowań republikańskich. W 1911 roku wybuchła rewolucja Xinhai, która położyła kres dwóm tysiącom lat cesarskich Chin.

Rewolucja Xinhai

Największą organizacją rewolucyjną był Tongmenghui (同盟會), na której czele stał dr Sun Jat-sen (孫中山). Znaczna liczba sił rewolucjonistów mieściła się na terenie dzisiejszego miasta Wuhan, które wtedy dzieliło się na trzy mniejsze ośrodki – Wuchang, Hanyang i Hankou. 9 października 1911 roku doszło do przypadkowego wybuchu bomby w składzie broni w Hankou. Z tego powodu władze cesarskie odkryły komórki rewolucyjne i następnego ranka rozpoczęły aresztowania. To spowodowało przyspieszenie decyzji o wybuchu powstania. Wieczorem 10 października rozpoczęło się powstanie w Wuchangu, które zapoczątkowało rewolucję Xinhai. 1 stycznia 1912 roku Sun Jat-sen został pierwszym prezydentem Republiki Chińskiej, a w sierpniu tego roku Tongmenghui zjednoczył się z kilkoma mniejszymi ugrupowaniami i zmienił się w Kuomintang (國民黨). Sun jest bohaterem narodowym zarówno w Chińskiej Republice Ludowej, jak i na Tajwanie. Nazywa się go 國父 (Guófù), czyli ojcem narodu.

Prezydent Republiki Chińskiej Tsai Ing-wen (w środku) podczas tegorocznych obchodów źródło: https://www.president.gov.tw

Dzień podwójnej dziesiątki

Tajwańskie święto państwowe odbywa się właśnie 10 października. Ponieważ na tę datę składają się dwie liczby 10, dlatego Tajwańczycy nazywają je dniem podwójnej dziesiątki (雙十節). Jest to oczywiście dzień wolny od pracy. Podobnie jak podczas obchodów polskiego Święta Niepodległości odbywa się wojskowa defilada, na ulicach widać mnóstwo państwowych flag. Przygotowywane są także różne występy artystyczne, a dzień kończy pokaz fajerwerków. Na poniższym filmie można zobaczyć fragmenty tegorocznych obchodów święta w Tajpej.

Tegoroczne kontrowersje

Podobnie jak podczas polskiego Święta Niepodległości, tajwańskie święto narodowe także jest areną politycznych zmagań. Obecnie rządząca Demokratyczna Partia Postępowa z Tsai Ing-Wen (蔡英文) na czele dąży ku coraz większej samodzielności Tajwanu i niezależności od Chin. Rząd prezydent Tsai zmienił angielską nazwę święta z „Republic of China National Day” na „Taiwan National Day”. To nie spodobało się prezentującemu bardziej konserwatywne poglądy Kuomintangowi. Reprezentujący tę partię poprzednik Tsai – Ma Ying-jeou (馬英九) zdecydował się zbojkotować obchody. – Przez ostatnie 40 lat z dumą brałem udział w obchodach 10 października. Niezależnie czy jako urzędnik państwowy, czy osoba prywatna. […] Jednak w tym roku, z powodu zmiany nazwy święta, nie wezmę w nich udziału – napisał na swoim facebooku Ma. – Kiedy nasz kraj zmienił nazwę z Republiki Chińskiej na Tajwan? Nie ma już Republiki Chińskiej. Rząd umyślnie nazwał państwo Tajwanem, co niezaprzeczalnie świadczy o polityce „niepodległego Tajwanu” – grzmi były prezydent. Należy jednak dodać, że chińskojęzyczna nazwa święta pozostała niezmieniona i wciąż brzmi 中華民國的國慶日 (Zhōnghuá Mínguó de Guóqìngrì), czyli Narodowe Święto Republiki Chińskiej.

Obchody 10 października przed siedzibą KMT. Od prawej: przewodniczący KMT Chu Li-luan (朱立倫), kandydat na prezydenta Hou Yu-Yih (侯友宜) i były prezydent Ma Ying-jeou źródło: Lien Cheng-hui, Taipei Times

Były prezydent Ma nie był jedyną osobą ze środowiska Kuomintangu, która zbojkotowała państwowe obchody. Władze partii zorganizowały własne zgromadzenie przed swoja siedzibą. Pojawili się tam wszyscy ważni politycy KMT z kandydatem na prezydenta Hou Yu-yih na czele. Kuomintang zarzuca DPP i prezydent Tsai niekompetencję w zakresie polityki zagranicznej. W swoim oświadczeniu napisali, że relacje z Chinami są najgorsze od 20 lat oraz, że Tajwan stracił aż 9 sojuszników na arenie międzynarodowej. Wypomniano także brak zaproszenia na między innymi Światowe Zgromadzenie WHO.

Jednak zwolennicy DPP mogą odbić piłeczkę, ponieważ znacząco zacieśniły się relacje z innymi ważnymi graczami na arenie międzynarodowej. Na obchodach pojawili się przedstawiciele Australii, Japonii i Kanady. Wystąpiła także orkiestra marszowa z USA. – Głęboko wierzę, że międzynarodowe wsparcie dla Tajwanu wciąż będzie rosło. Świat z niepokojem patrzy w stronę Cieśniny Tajwańskiej i ciężko pracuje, żeby zachować pokój i stabilność w naszym regionie – powiedziała prezydent Tsai podczas obchodów 10 października.